lahat ng hindi ko kailangan malaman, natutunan ko sa mga pelikulang napanood ko noong 2008*

sa tuwing napapagod, stressed at hindi makasabay sa bilis ng panahon, refuge ko ang sulok ng aking kwarto. saglit tumitigil ang mundo ko, makikitawa at makikiiyak sa mga tauhan sa gawa-gawang mundo ng pelikula. hindi ako naniniwala na ang pelikula ay salamin ng reyalidad. mas gusto kong paniwalaan si zizek na nagsabing "cinema is the ultimate pervert art. it doesn't give you what you desire - it tells you how to desire."

ang mga sumusunod ay ilan sa mga pelikulang kinaaliwan, pumawi ng kalungkutan ko at/o kinagiliwan ko nitong 2008. hindi bago ang ilan sa mga ito pero nitong 2008 ko lamang sila napanood.

Short Cuts (1993) - Robert Altman

bago pa man ang magnolia ni pt anderson at ang mga pelikula ni inarritu, kilala na si altman sa paghahabi ng salasalabid na kuwento ng iba't ibang tauhan. sa short cuts, pinagdugtong-dugtong ni altman ang mga maiikling kuwento ni raymond carver. kabilib-bilib kung paano ginagamit ni altman ang mga salimuot at animo'y (dis)koneksyon sa pag-dissect sa human psyche.

Things You Can Tell Just By Looking at Her (2000) - Rodrigo Garcia
"Maybe she was just tired of dead ends, phone calls that were never returned, promises that were never kept, tripping over the same stone... These are the things that can't be shared."
-Carol, Love Waits for Kathy segment (Things you can tell...)

"sa katagalan ng panahon, nawalan na rin siya ng
dahilan upang itanong sa sarili kung bakit lagi siyang
sapupo ng kalungkutan."

-edel garcellano, takipsilim iv (una furtiva lagrima)

Tape (2001) - Richard Linklater

naalala ko ang play ni sartre na no exit nung una kong napanood itong huling pelikula nina ethan hawke at uma thurman bago sila naghiwalay. nagsilbing reunion din ito kina hawke at sean robert leonard na unang nagsama sa pelikulang dead poet's society.

This is England (2006) - Shane Meadows

backdrop ng coming of age film na ito ang inglatera sa panahon ni margaret thatcher at falklands war noong dekada 80. ipinakita sa this is england kung paano ang abstraksyon ng nasyunalismo sa panahon ng krisis at digmaan ay maaaring magbunsod ng pasismo.

Control (2007) - Anton Corbijn

"When the routine bites hard
And ambitions are low
And the resentment rides high
But emotions wont grow
And were changing our ways,
Taking different roads
Then love, love will tear us apart again"
- Joy Division, Love Will Tear Us Apart

The Edge of Heaven (2007) - Fatih Akin

"At itinuro sa atin ng karanasan, ang konsepto ng bawal ay double-edged: magkatuwang ang katangian ng sarap at subersyon."

- Ana Morayta, Adik Sa 'Yo (Bakit Masarap ang Bawal?, Philippine Collegian)

Juno (2007) - Jason Reitman

dalawang phenomenal na babae ang pinasikat ng pelikulang juno-- ang canadian actress/ superhuman na si ellen page at ang stripper/blogger na si diablo cody.

Paranoid Park (2007) -Gus Van Sant

perenyal na tema sa mga pelikula ni gus van sant ang diyaletikal na ugnayan ng youth and death. unang collaboration nina gus van sant at christopher doyle (cinematographer ni wong kar wai sa mga pelikulang in the mood for love, 2046, days of being wild) ang paranoid park. ang resulta: isang atmospheric study sa paranoia ng isang skaterboy sa suburbia ng portland. habang pinapanood ko ito, katulad ng pinanood ko ang brick ni rian johnson, pakiramdam ko may ulap sa aking balikat.

My Blueberry Nights (2007) - Wong Kar Wai

pangamba ng isang kakilala na hindi magiging kasing husay ang pinakabagong pelikulang ito ni WKW ng mga iba pa niyang pelikula dahil hindi si Doyle ang kinuha nitong cinematographer. walang bago sa My Blueberry Nights. Para ngang tinranspose lang ni WKW ang uniberso niya sa HK patungong US. pero ang naging kalakasan ng pelikulang ito ay ang i-expose si WKW bilang auteur, na gumagamit ng talinghagang recycled. pero bakit nga ba nasa listahan ko ang pelikulang ito? sabi nga ng isang kaibigan, "for posterity's sake."

In Bruges (2008) - Martin McDonagh

"Because at least in prison and at least in death, you know, I wouldn't be in fuckin' Bruges. But then, like a flash, it came to me. And I realized, fuck man, maybe that's what hell is: the entire rest of eternity spent in fuckin' Bruges. And I really really hoped I wouldn't die."
-Ray, In Bruges

Be Kind Rewind (2008) - Michel Gondry

ang gsuto ko sa mga pelikula ni gondry ay kung paano naipapakita sa kanyang mga pelikula na masaya siyang gumagawa ng pelikula. para sa akin, ang be kind rewind ay homage ni gondry sa sincere art ng filmmaking.

Milk (2008) - Gus Van Sant
"If a bullet should enter my brain, let it destroy every closet door."
-Harvey Milk

*pasintabi kay Jose F. Lacaba (Lahat ng Hindi ko Kailangang Malaman, Natutunan ko sa Pelikulang For Adults Only)

"Hindi gawang biro o kasiyahan ang magpinta ng iba't ibang mukha ng kalungkutan. Anong salita kaya ang magsasaad ng lahatlahat?"

mga dibuho ni Joni Mitchell

Papuri
ni Edel Garcellano

Nagustuhan mo ang mga tulang minsa'y natunghayan
mo sa isang lumang dyurnal ng aking kabataan.
Salamat na lamang, sapagkat sino naman akong
magwawaksi sa iyong tinuran -- dapat pa nga akong
magalak at may nagpahalaga sa aking mga isinulat,
kung masasabi ngang may katuturan ang tekstong iyon.

Ngunit balisa na ako sa ganoong mga pahapyaw.
Bagkus, ang araw ay higit na lumalamig,
ang malayelong hangin ay sumisigid sa buto na ngayo'y
dagling nanluluoy sa ihip ng mga nakakabangungot na
panaginip. Hindi gawang biro o kasiyahan ang
magpinta ng iba't ibang mukha ng kalungkutan.
Anong salita kaya ang magsasaad ng lahatlahat?

(mula sa koleksyong Una Furtiva Lagrima)

XC

Napanaginipan kong ako'y pumanaw: na naramdaman ko ang ginaw sa aking tabi;
at ang tanging natira sa aking buhay ay nilaman ng iyong pag-iral:
ang iyong bibig ay liwanag ng umaga at panglaw ng aking mundo,
ang iyong balat, ang republikang aking itinatag para sa sarili sa pamamagitan ng mga halik.

Sa isang iglap, ang bawat libro sa sandaigdigan ay nagwakas nang lahat,
lahat ng pagkakaibigan, lahat ng yamang pilit na pinagkakasya sa mga sisidlang bakal
ang salaming bahay na sa matagal na panahon ay magkasama nating tinayo--
naglaho na silang lahat, hanggang sa wala nang nalabi maliban sa iyong mga mata.

Dahil ang pag-ibig, habang nagpapatuloy ang kaabahan ng buhay,
ay ang nananaig na alon sa sunod-sunod na pagdaluyong nito
ngunit darating ang araw na ang wakas ay kakatok sa pinto.

Ay! Tanging ang iyong mukha ang pupuno sa kawalan,
tanging ang iyong aliwalas ang mananatili,
tanging ang iyong pag-ibig sa pagdating ng takipsilim.

- mula sa Sonnet XC ni Pablo Neruda

salamat kay J

ang mahiwagang tawag*

di ako mahilig sa mga sorpresa, pero sadyang nakapapawi ng lumbay ang mga tawag na di inaasahan pero inaasam-asam:

Walang Paglimot (Sonata)
No Hay Olvido (Sonata)
ni Pablo Neruda
salin ni Romulo P. Baquiran, Jr.

Kung tatanungin mo ako kung saan nagmula,
dapat kong sabihing "Maraming nangyari."
Dapat akong magsaysay ng lupang
nagpaitim sa mga bato,
sa mga nasirang ilog sa katagalan nito,
wala akong alam sa mga bagay-bagay
liban sa nawaglit ng mga ibon,
ang iniwan kong dagat, o kapatid na babaeng lumuluha.
Bakit napakaraming pook? Bakit naipon sa bibig
ang gabing pusikit? Bakit may mga patay?

Kung tatanungin mo ako kung saan nakarating,
dapat kong kausapin ang mga nasirang bagay,
ang kagamitang nagdurusa ng labis,
ang malalaking hayop na palagiang naaagnas,
at ang sawi kong puso.

Hindi ito mga gunitang nagkurus ng landas
o ang naninilaw na kalapating nakahimlay sa paglimot,
ito'y mga mukhang lumuluha
at mga daliri sa ating lalamunan
at anumang napigtal sa piling ng mga dahon:
ang lumipas na dilim ng isang araw,
ng isang araw na nasandat sa ating
nalulumbay na dugo.

Ito'y biyoleta, langay-langayan,
lahat ng inibig natin at matutunghayan
sa malalambing na tarhetang may mahabang kolang
dinaraanan ng panahon at ng katamisan.

Ngunit hindi tayo makaigpaw sa mga ngiping ito,
hindi natin makagat ang mga talukab
na inipon ng katahimikan,
dahil hindi ko batid ang sagot:
kay-raming mga patay,

at kay-raming dikeng pinigtas ng pulang araw
at kay-raming ulong bumunggo sa mga barko
at kay-raming palad na lumikom sa mga halik
at kay-raming bagay na nais kong limutin.


---
salamat kina js at jc, at sa iba pang nagbasa sa akin ng tula isang gabing pusikit

Ang Pinto

i.
Maingat niyang inilapat ang pinto sa paglabas niya ng bahay. Ang tanging ingay na kaniyang iniwan ay ang marahang pitik ng seradura. Ayaw na sana niyang gambalain pa ang dinalaw na kaibigan sa pagkakahimbing. Ilang hakbang pa mula sa pinto, saka lamang niya nagawang pakawalan ang isang buntunghiningang tila kaylalim ng pinaghugutan.

ii.
Padabog na ibinagsak ng nagdaang bugso ng hangin ang naiwang pintong nakabukas. Sa gulat niya, nabitiwan niya ang isang baso ng malamig na malamig na tubig. Naramdaman na lamang niyang binalot ng ginaw ang mga hubad niyang binti. Kaniya munang minasdan ang nagkandapira-pirasong kristal sa kaniyang paanan bago hinakbangan at saka kumuha ng walis at daspan.

jose gonzalez on morning becomes eclectic

huli para sa araw na ito.

pasensya na, masyado lang akong naaliw sa baul ng yaman ng morning becomes eclectic.

suzanne vega on morning becomes eclectic

hail suzanne!

things that can't be shared

"Maybe she was just tired of dead ends, phone calls that were never returned, promises that were never kept, tripping over the same stone... These are the things that can't be shared."

-Things You Can Tell Just by Looking at Her (2000)

lubhang napakahirap humanap ng tiyempo para muling makapagsulat. bukod sa walang panahong magsulat, ay wala rin namang nagaganap na maaaring isulat (maliban sa serye ng mga pangyayaring pinagkakaabalahan na balak ko gawan ng isang blog entry sa huling buwan ng taon). hinayaan kong ang mga larawang ipinost ko sa multiply ang magkwento sa mga naganap nitong mga huling buwan.

kahit ang pagbabasa at panonood ng pelikula ay kelangan ng effort para sa akin ngayon. lagi kong nahuhuli ang sariling nakatunganga at low-batt. pero gayunpaman, may ilang bagay pa rin namang nakakapagpabuhay sa aking dugo sa mga nakalipas, tulad na lang ng mga ito:

the children of men ni pd james

borderlands/ la frontera ni gloria anzaldua

salvador ni joan didion

maliban sa salvador, hindi ko pa tapos basahin ang children of men at borderlands. sinwerte ako last week nang maispatan ko ang bordelrands sa booksale sa megamall. swerte ring maituturing nang mabili ko ang salvador sa halagang P40 sa booksale farmer's. sa mga susunod na entry ko na lang siguro ibabahagi ang aking rebyu-rebyuhan sa salvador (in time for human rights day sa disyembre) at sa children of men at borderlands, kung susuwertehing (o mas apt, sisipagin) matatapos ko silang basahin.

short cuts ni robert altman

things you can tell just by looking at her ni rodrigo garcia

magkasunod na linggo ko pinanood ang short cuts at things you can tell. parehong gumagamit ng multiple character at storyline and dalawang pelikula. nahihilig ata ako ngayon sa mga sala-salabid na kuwento. una na akong na-amaze sa amores perros nina inarritu at arriaga, pero bago pa man pala ito, nauna na si altman sa ganitong estilo ng pagsasalaysay ng kwento. malaki ang pagkakahawig ng short cuts sa magnolia ni paul thomas anderson (di ko nagustuhan ang magnolia dahil lahit na anglungkot ng pelikula, di ko ito nararamdaman).

tulad ng magnolia at short cuts, tragic ang mga kwento ng limang babae sa istorya. sa huling bahagi ng pelikula dineliver ni cameron diaz ang linyang sinipi sa itaas. bakit kaya lagi't laging may kakambal na lungkot ang mga babae? parang yung nabasa kong linya mula sa autobiography ni liv ullmann (sinong may kopya? pahiram!): "i want to write about being a human being. i want to write about loneliness. i want write about being a woman."

naaalala ko ang isang sipi mula sa paborito kong short story ni genoveva matute na kuwento ni mabuti: "tanging ang nakararanas ng lihim na kalungkutan, ang siyang nakakararanas ng lihim na kaligayahan." sa tuwing nakahahanap ako ng mga libro at pelikulang tulad ng mga nahanap ko nitong mga huling buwan, kahit papaano, kahit pansmaantala, kahit artipisyal, naiibsan ang mga pana-panahong yugto ng lumbay.

Dekada 90: Eraserheads

Atat akong gumawa ng bawal nung unang tuntong ko sa UP. Pagyoyosi, cutting classes, pagsama sa rally—mga bagay naman di talaga bawal pero takot akong gawin noon. Mas excited ako sa mga posibleng kong gawin sa bago kong “kalayaan” kesa sa mag-aral (kahit na nagpalit ako ng kurso sa ikatlo kong taon, na hindi ko rin natapos, di ko pa rin kinukunsidera ang sarili na nagpabaya sa pag-aaral. May personal na issue lang ako kaya siguro di ko natapos ang thesis ko. Charot!). Pero hindi rin naman ako mahilig gumimik. Sa UP ko lang din natuutnan ang ligaya sa pagpunta sa mga concert kahit na hindi ako rakista.

Para sa isang henerasyon na di ko na naabutan, marami sa mga bagay na di nila akalain magagawa nila ay naituro sa kanila ng mga awit ng Eraserheads. Matapos ang bagong kalayaan at pag-asang hatid ng dekada 80, muling naghanap ang kabataan ng kanilang espasyo at lugar sa mga sulok na kanilang ginagalawan. Sa Eraserheads silang natutong magmura at ilabas ang kanilang angas sa lipunang nagtatakda ng kanilang lugar at espasyo.

Kaya nga sigurong marapat lang na pambungad ng Eheads sa kanilang reunion concert ang kantang “Alapaap.” Tila isa itong parangal sa henerasyong tumangkilik sa kanilang musika. Minsan nang naging kontrobersyal ang Alapaap, nang tinangkang ipa-ban ito ni Tito Sotto dahil inuudyakan daw nito ang mga kabataan na gumamit ng droga. Pero malinaw ang mensahe ng kanta: “Ang daming bawal sa mundo/ Sinasakal nila tayo/ Buksan ang puso at isipan/ Paliparin ang kamalayan.” At sumunod na nga ang iba pang mga banda at kanta na may hawig ding tema: “Kung gusto niyo kaming sigawan/ Bakit hindi niyo subukan/ Lalo lamang kayong hindi maiintindihan. (Awit ng Kabataan, Rivermaya)”

Tulad ko, ni isa sa mga miyembro ng Eheads ay di pa grumadweyt sa unibersidad (naks! Kamusta naman ang pagjajustify sa di paggradweyt). Pero ang henerasyong binigyan nila ng boses at lakas ng loob na sumuway ay matagal nang lumabas sa mga unibersidad. Ang marami siguro’y nakakapagtrabaho na sa mga matatayog na gusali ng komersyo, ang iba’y nangibang bayan. Ang sigurado lang ay nakahanap na ang marami ng kani-kanilang lupalop, sulok o lugar sa lipunan.

Magkagayunman, patuloy ang pagdagsa ng bagong henerasyon ng kabataan, sa loob at labas ng unibersidad, na magtatangka pa ring sumuway at hanapin ang sariling lugar sa lipunan. Ang ilan nama’y mas mapangahas na sa halip na hanapin ang sariling lugar sa lipunan ay tatangkaing baguhin ito.

---


Dekada 90: Eraserheads*
by Kerima Lorena Tariman

Sa dyip, walkman, dorm. Kung bakit bumenta ang Chuck Taylors noong 1994. Kaya maraming nakyuryus sa salitang "alternatibo," sa LA 105.9, at sa Club Dredd. Kaya nasundan ng marami pang konsyerto ang "Bistro sa Amoranto." Sa clubs, telebisyon, malls. Kung bakit maraming recording companies ang naglakas-loob na mangontrata ng mga bagong banda. Kaya umalma ang senado sa mga "alternatibong kanta." Kaya taun-taon kang nanonood ng Elvis at UP Fair.

Sa klasrum.

Kaya pinag-aaralan sa Humanidades ang liriks ng "Ang Huling El Bimbo." Kung bakit pinaka-mainam na halimbawa ang studio work ng Eraserheads sa art studies subject mo sa ilalim ng prodyuser nilang tinatawag mong Sir Robin Rivera.

Mula Pop U!…
Sa 87 nagsisimula ang student number ni Ely Buendia, bokalista, at gitarista ng Eraserheads. Pumasok siyang Film major sa Masscomm isang taon bago mapadpad si Raymund Marasigan (drums) sa parehong kolehiyo; si Marcus Adoro (gitara) sa CSSP; at si Buddy Zabala (bass) sa Eng'g. Napunta na si Buddy sa LibSci. Naka-sampung taon na ang STFAP. Nakita na natin sila sa magasin, etiketa, sine, internet, dyaryo, paskil, songhits, at libro. Marami nang estudyante ang gumawa ng thesis tungkol sa kanila pero hindi pa rin guma-gradweyt ang Eraserheads.

"Actually, nag-enrol kami sa UP para magbanda talaga, e, " sabi ni Ely. Sunday School ang pangalan ng nauna niyang grupo. Sina Marcus, Buddy at Raymund nama'y nasa bandang The Curfew, at minsan ding naging mga miyembro ng KontraGapi. Nabuo ang Eraserheads sa jamming sa dorm, nang iwanan sila ng mga kabanda. Lumanding sila sa mga pa-konsert sa loob ng UP. Ilang taon silang naging regular sa Club Dredd na nasa Timog pa noon. Nang ilabas nila ang demo tape na Pop U!, paborable ang naging rebyu ni Bomen Guillermo sa Philippine Collegian.

Banda raw ang dahilan kung bakit sila pumasok sa UP, "kaso," wika ni Raymund, "hindi kami tinanggap sa (College of ) Music kasi hindi kami marunong mag-sight read (ng nota)."

"Pero marunong kaming mag-read ng sights," dagdag ni Ely. Kahit sa simula'y hindi ganoon kagaling sa paghawak ng mga instrumento, ang pagiging sensitibo sa "pop music hooks" at "90s Pinoy pop culture" ang pinanghawakan ng grupo. Popular at "pang-masa" ang bansag sa kanilang musika. Gayunpaman, may pakiwaring esklusibo sa UP, halimbawa, ang isaw, tansan, at thesis sa "Ligaya," ang karakter ni "Shirley" na "naka-dress sa skwela…papunta sa CASAA," at ang pagmumukmok ng nagmumurang persona sa "Pare Ko." Bagamat pop, may hibo ng punk ang aktitud na ipinakita nila sa madla.

Nang tanggapin ng maraming tagapakinig ang ultraelectromagneticpop! na inilabas ng BMG Records noong 1993, kasabay nito'y sumabog ang isang "alternatibong" eksena na nagbigay-daan sa iba pang bandang kasama nila sa andergrawnd - Color It Red, Alamid, The Youth, at Yano, na banda rin mula sa UP.

…Hanggang Natin99
Pitong taon at pitong album. Nalibot na nila ang Pilipinas. Wala nang Club Dredd kahit sa EDSA. Nakapag-endorso na sila ng serbesa't tsitsirya. Binansagan na silang bastos, baduy, at pa-Beatles. Mas uso na ulit ang basketbol kaysa sa gitara. At dahil nakita na natin ang Eraserheads sa magasin, etiketa, sine, internet, dyaryo, paskil, songhits, at libro - kakatwang minsa'y nakakalimutan ng ilan na meron nga pala silang musika.

Milya na ang layo ng ultraelectronmagneticpop! sa pinakahuling album na Natin99 - mula sa porma, eksperimentasyon sa tunog at instrumento, hanggang sa nilalaman at tema. Habang napaka-kongretong karanasang kalye ang ibinabahagi ng "Ligaya" o "Magasin" (Circus, 1994), abstrakto at 'matayog' na ang "Kaliwete" (stickerhappy, 1997) at ang "Maselang Bahaghari" (Natin99).

Kung paanong umukit ng pangalan ang Eraserheads sa eksenang kasama nilang nilikha sa gitna ng Dekada '90, ay dala syempre ng komersyal na tagumpay ng mga trabaho nila sa loob ng studio. Pero kasama ng multiplatinum ng Circus, matatagpuan ang komentaryo sa eksena at industriya ng musika sa seryeng-filler na "Punk Zappa." Maging ang mga bagong abstrakto't di-maintindihang kanta ng E'heads ay maaari pa ring tingnan bilang pagbasag sa nakasanayan nating mga titik at tugtog sa radyo - sa diwa ng "non-conformity" na aktitud na nila mula't sapul nang sumambulat ang banda.

"Apolitical kami," anila. Pag-aabolish sa ROTC ang tanging "mariing paninindigan" na nabanggit nila sa maigsi naming kwentuhan. Pero sa katunayan, sa pitong mahahabang taon na nagdaan - sa "Punk Zappa," sa tema ng di mabilang na kanta, at maging sa kanilang aktitud sa harap ng midya - nakagawa ang Eraserheads ng napakaraming political statements kahit hindi nila namamalayan. Ngayon, nakakalulang isipin ang mga mensaheng pwede pa nilang iparating - lalo na kapag nagkaroon sila ng sensitibidad at sensibilidad sa pang-unawa sa mas malawak na tungkulin ng isang popular na musikero.

Kung bakit sa buong Dekada '90, kwentong kalye ng apat na drop-out mula sa Diliman ang nagsumuot hanggang sa loob ng mga silid-aralan. Mas marami na silang nalaman sa labas ng UP, at mas marami pang gustong makita sa labas ng bansa. May balak pa ba silang bumalik sa skwela?

"Siguro," sabi ni Buddy. "Kung wala nang classcards."

"Kung di na uso ang pera…" tapos ni Marcus.

*mula sa ispesyal na isyu ng Kule na Dekada 90

muni sa pagtanda

inisip ko noong bata pa ako na kahit papano naman siguro'y may isang milyong piso ang halaga ng lahat ng pag-aari ng pamilya namin. kahit na hindi sa amin ang bahay na tinitirhan namin, naisip kong mas nakaalwan pa rin kami kung ikukumpara sa ibang mga kalaro at pinsan ko. linggo-linggo kaming nakakapag-mall (bago pa lang noong galleria, sta lucia at megamall). naka-enrol kaming magkakapatid sa mga pribadong paaralan at hatid-sundo ng school service. nakabili ng second-hand na kotse ang tatay ko na ginagamit niya sa pagpasok sa opisina sa may ortigas.

kung ikukumpara ko ang pamumuhay namin noong mas bata pa kami sa ngayon, tiyak na mas ok kami noon. hayskul ako nang magsimulang bumababa nang husto ang pang-ekonomyang katayuan namin. nang tumigil ako sa pag-aaral, nagresign ang daddy ko sa pinagtatrabahuhan niya.

lalo pang humirap ang buhay namin sa ngayon. kinalkula ko ang pinagsamang buwanang sahod namin ng mommy ko at ikinumpara sa estadistika ng poverty threshold na pinag-aaralan ko sa opisina. konti na lang ay mapapabilang na kami sa 70 porsyento ng mga pilipinong naghihirap. kung tutuusin, liberal pa nga ang ginamit na pamantayan ng gobyerno. maaari ngang isa na kami sa lumalawak na bilang ng mga mahihirap sa bansa.

at ramdam na ramdam ko ito. higit sa kalahati ng sweldo ko ay napupunta sa mga bayarin sa bahay: kuryente, telepono, LPG at bahagi ng pamalengke. sagot ng tatay ko yung bill sa tubig mula sa dilihensya niya sa pagtitinda ng yelo. di ko na idedetalye ang kumplikadong dahilan ng di namin pagbabayad ng renta sa bahay. binali na ng mommy ko ang panuntunan niya sa buhay tungkol sa di pangungutang. nauubos ang sahod niya sa pagbabayad ng amortization ng mga loan sa gsis, sss at pag-ibig.

sinara na ng mommy at daddy ko ang kani-kaniyang account sa bangko. di ko na magawa pang magbukas ng sariling account sa bangko para sa kung anumang natitira sa sahod ko buwan-buwan dahil nagagalaw at nagagalaw pa rin naman ito sa mga pangangailangan sa bahay. kung kailan pa tumaas ang presyo ng mga bilihin at ng pamsahe, kailan pa ako nawalan ng raket.

hindi man ako maluho, hindi rin naman ako nakakapag-ipon. di nga ako bumibili ng damit. puro hand me down ng mga kamag-anak na singlaki ko ang mga isinusuot ko. ang tanging bisyo ko lang ay pagbili ng mga libro at dvd (na naiipon lang na hindi ko nababasa at napapanood).

ilan sa mga kaibigan ko ang naniniwala sa simpleng pamumuhay. wala akong choice kundi mamuhay ng simple. (pero maaari din naman tingnan na pinili kong magtrabaho sa isang NGO at hindi sa isang malaking kumpanya.) iniisip ko pa rin hanggang ngayon na tapusin ang thesis ko para makagradweyt na. bukod sa tinik ito sa lalamunan, maaaring maraming oportunidad ang magbukas kung mayroon na akong degree. maaari na akong mag-aral at magtrabaho sa ibang bansa. maaari na ring magbago ang takbo ng pamumuhay ng pamilya namin.

ito nga ba ang gusto ko? sa tingin ko, kung yun at yun lang ang dahilan, matagal ko na sanang tinapos ang thesis at tineyk-advantage ko na ang lahat ng magagandang oportunidad. alam kong hindi lang iyon ang gusto ko.

ang hirap hanapin ang gusto kong gawin at mangyari sa gitna ng krisis na nararanasan ng bansa at, sa kongkreto, ng pamilya ko. simple lang naman ang gusto kong mangyari. sabi ko nga sa isang kaibigan sa isang makabagdamdaming tagpo, tatlong bagay lang ang gusto kong gawin: tulungan ang mga magulang ko, gawin ang mga bagay na ikasasaya ko at gumampan ng tungkulin para sa isang adhikaing higit sa aking sarili. pero di rin pala sila simple dahil higit na mahirap na tuparin ang mga ito. nang sabay-sabay. lagi't laging may isinasaalang-alang at kinukunsidera, tinitimbang at pinagdedesisyunan.

iniisip kong hindi makatarungan para sa mga magulang ko na kung kailan sila tumatanda, kailan pa lalong humirap ang buhay nila. limang taon na lang, magreretiro na ang mommy ko pero wala pa rin siyang naipupundar para sa sarili. malupit ang ganitong sistemang hindi magagawang kumalinga ng mga matatandang walang ginawa sa buhay nila kundi magtrabaho at lumikha ng yamang pinakikinabangan ng iilan. hindi kaugaliang pyudal ang nagtutulak sa akin para tumulong sa mga magulang ko sa kanilang pagtanda. hindi rin pagbabayad utang.

paano nga ba pagsabayin ang tungkulin sa bahay at lipunan, at magkapanahon pa para sa sarili? iniisip kong, kailangan ko lalong magpursige dahil hindi na lang sarili ko ang kailangan kong isipin. dito pa lang, punung-puno na ang listahan ng mga gagawin ko sa araw-araw.

"The stones say little of these former lives, just that they once were valiantly loved*"

When the Heart Flies from Its Place

^{by Eric Gamalinda}

The names are the first to go,
then the dates of births and deaths.
It's as if everything moves on another,
esoteric level, here among the gravestones
where the elements collude so we don't realize
how we succumb to forgetting. The milkweed unfolds
its damascened leaves and monarch caterpillars
devour them scrupulously, and out of this simple act
something marvelous is already happening,
the promise of a massive and silent migration.
Order is natural progression: a century from now
the sugar maples planted by the pioneers
will still be growing, too ancient to remember
everyone who's seen them here. This once
was a church, where now two benches meet
in mute conviviality, and this a pound for stray sheep;
one village will be mowed over by another,
one more road will cut through the forest here.
A tractor roars to say the conquest is complete:
we tame the land until it accepts
our habits, our fear of need. When I hear these sounds,
says Stansik, age five, my heart flies from its place.
Just eight months in the country, he is learning
the landscape of language where there is no
fixed geography, and everything
still evokes another memory: cowdung is
smell of village, a pond is primal, rippling
with translucent newts. The stones
say little of these former lives, just that
they once were valiantly loved;
you can almost hear them calling the roll:
Thompson, Merritt, Thayer, each a perfect
solitude, a stilled comet. Stansik again:
Why are there no blacks in Massachusetts?
And: You are not black but gray. Pretty soon he'll forget
his Russian, the language he is slowly
inventing, the man from whom his mother
had to run away. I wonder if he will remember
this summer, and how the heart feels
when it flies for no reason other than
—what was it? I didn't know, I had never learned
the word for it, and to this day I walk
the unspeakable territories.


*pasintabi kay gamalinda sa panghihiram ko sa kanyang tula pamalit sa mga salitang di ko magawang isulat sa espasyong ito. kasabay ng edad, tinatakasan na rin kasi ako ng abilidad na magpaliwanag, sapulin ang mga punto at bigyang dahilan ang bugso ng emosyon. salamat kay K para sa pagpapabasa sa tulang ito.

Paglalakad-lakad

salin ng Walking Around ni Pablo Neruda

Mangyari’y pagod na ako sa pagiging tao.

At mangyari'y napapadaan ako sa mga sastre at sinehan

nang lanta, di maarok, katulad ng isang sisneng piyeltro,

naglalayag sa tubig na pinagmulan at abo.

 

Ang amoy ng mga barberya’y nakakapagpapahagulgol sa kin

at ang tanging nais ko’y humimlay tulad ng mga bato o lana.

Di ko na nais pang makakita ng mga tindahan o hardin,

ng mga kalakal, mga salamin, mga asensor.

 

Mangyari’y sawa na ako sa aking mga paa at kuko

at sa aking buhok at anino.

Mangyari’y pagod na ako sa pagiging tao.

 

Magkagayunman, katutuwa-tuwa pa ring

manakot ng notaryo gamit ang pinitas na liryo

o patayin sa sindak ang isang madre sa isang ihip sa tainga.

Magandang gawin siguro

ang maglakad sa labas habang tangan-tangan ang isang luntiang sundang

nang nagsisigaw hanggang panawan dahil sa lamig.

 

Ayaw kong manatiling ugat sa kadiliman,

urong-sulong, banat, nanginginig sa pananaginip,

pababa, sa mamasa-masang kaloob-looban ng lupa,

sumisipsip at nag-iisip, araw-araw na kumakain.

 

Ayaw kong maging tagapagmana ng labis-labis na kasawian.

Ayaw kong magpatuloy bilang ugat at puntod,

tulad ng isang lagusan sa ilalim ng lupa, isang bodega ng mga yumaong

nanigas sa lamig, naaagnas sa sakit.

 

Kung kaya’t nalulustay tulad ng langis ang Lunes

kapag nakikita akong paparating na mukhang preso,

at humihiyaw itong tulad ng napatid na gulong,

at nag-iiwan ng bakas ng mainit na dugo patungong gabi.

 

Itinutulak ako nito sa kung anong mga sulok, sa kung anong mga basang bahay,

sa mga ospital kung saan ang mga buto’y sa bintana lumilisan,

sa kung anong mga sapatos na amoy suka,

sa mga lansangang kakilakilabot tulad ng mga bitak.

 

Mayroong mga ibong kulay asupre at mga nakaririmarim na bitukang

nakasabit sa mga pintuan ng mga bahay na aking kinasusuklaman,

may pustisong naiwan sa isang takore ng kape,

mayroong mga salaming

marapat na manangis sa kahihiyan at takot.

May mga payong sa paligid, at mga lason, at mga  pusod.

 

Kampante akong nakakapaglakad-lakad, nang may mga mata, nang naka-sapatos,

nang may galit, nang madalas nalilimutan ang lahat,

napapadaan ako, tumatawid sa mga opisina at tindahan ng gamit pang-ortopediya

at sa mga patyong may nakasampay na damit sa alambre:

mga karsonsilyo, mga tuwalya at mga pinagdamitang nananangis

ng mababagal, maruruming luha.

para sa ika-100 taon ng unibersidad ng pilipinas

Serye ng Sobresaliente*
ni Kerima Lorena Tariman
(unang lumabas sa CD na Uniberso: New Poets Calling at sa antolohiyang Latay sa Isipan)

I.
Ibarra, Sisa, Basilio
Huwag mong salingin
Ang sugat ng bawat
Metro kuwadrado.
Ang instruksyon ng kanto:
sanayin ang paa
Sa paroo't parito.
Alamin ang lengguwahe
Ng halowblaks at yero.
Kilalanin ang tanod,
Tambay, at filibustero.
Huwag maliligaw.
Huwag na huwag babarkada
Sa mga ipis at langaw.

II.
Ang kanto ng Instruccion
Ay paaralang elementarya.
Sa eskwelahan ng sikmura,
Ang patakaran ay kalam
At kulo ang panata:
Iniibig ko ang eskinita.
Ito ang aking sinilangang sulok.
Ito ang pusod ng aking piitang bulok.
Ako'y kanyang pinupukpok
At ipinagtutulakan,
Upang maging matalas
Sa batas ng lansangan.
Saan nagmumula
Ang wastong kaisipan?
Ito'y hulog ng ngitngit
Mula sa panunupil,
Mula pa sa unang baitang.

III.
Ang trapik sa Dapitan
Ay walang salungatan.
Kaya't sa dulo ng biyahe,
Laging matatagpuan
Ang uniberso ng mga unibersidad.
Kulumpunan ng mga gusali
Na nagsisiksikan,
Sa pumipintig na litid
Sa leeg ng Kamaynilaan.
Palagiang daluyan ng pula
Ang kahabaan ng Espana't Morayta.
Patungong Recto at Mendiola,
Bugbog ang hangin sa mga kamao.
Mga pader ang pisara,
Ng mga talumpati at kuwento.
Nakatungo ang pamantasan
Sa mga leksyon sa kanto.
Sa mga martsa sa lansangan,
Walang mukha ang henyo.

IV.
Dumating ang surbeyor
Sa malawak na bukirin
Ng aking ulo.
Pagkasukat sa aking talino,
Ang ahente ay isinugo,
Kasama ang opisyal
Mula sa munisipyo.
"Ano ho ang sadya ninyo?"
Tanong ng aking kuto.
"Nais naming idebelop ang kanyang ulo."
"Napakalawak ng tiwangwang na utak."
"Meron po ba itong titulo?"
Nang marinig ang masamang balak,
Nagulantang ako
At nagkamot ng balakubak.
Lalagyan nila ng bakod
Ang aking hinagap!
Sila na ba ang magtatakda
Ng alaalang may muhon,
Hanggang ang aking pang-unawa
Ay maging subdibisyon?
"May katibayan ba kayo,
o kahit sertipiko?!"
Wala, wala, wala,
Wala akong diploma.
Naisip kong magpapeke
Sa Recto-Avenida,
Ngunit ginawa kong magpatunay
Sa pasya ng Kabesa.


________
*kahit na ang university belt sa maynila ang ginamit na metapora ng tula, hindi maikakaila na akma rin itong pagsasalarawan sa kolonyal na edukasyon na ipinanatili ng UP at ng buong sistemang pang-edukasyon sa bansa. ngayong sentenaryo ng UP, hindi pagbabago ang hatid ng korporatisasyon ng pamantasan, sa pamamagitan ng bago nitong charter, kundi pagpapalawig at pagpapaigting ng paniniil sa malayang kaisipan. Tunay lamang na magiging mapagpalaya ang edukasyon ng UP kung ito'y magsisilbi sa sambayanan (i.e libreng edukasyon, mas mataas na budget, maayos na pasilidad atbp.) at hindi sa kapakinabangan lamang ng iilang korporasyon.

Cordillera Day 2008: Ang tunay na yaman ng Baay Licuan

Ikalima ang dyip na sinasakyan namin sa mga lumarga mula sa isang maliit na gas station sa Bangued. At dahil sa puno na sa loob ng dyip, 14 sa aming mga pasahero ang pinili na lamang mag-topload o sumakay sa ibabaw. Pangkaraniwan na sa mga dyip biyaheng Baay-Licuan ang magsakay ng mas marami sa kaya nitong isakay. Ang kaibahan lang sa pagkakataong ito, sa ordinaryong araw, iisang beses lamang nagbibiyahe ang nag-iisang dyip palabas at papasok sa maliit na bayan ng Baay-Licuan sa Abra.

Espesyal ang araw na ito para sa mga taga-Baay-Licuan. Sa unang pagkakataon, gaganapin ang taunang taunang pagdiriwang ng Araw ng Kordilyera o Cordillera Day (Cordi Day) sa maliit nilang bayan. Sa kabila ng makipot, malubak at peligrosong daan patungong Brgy. Poblacion, humigit-kumulang 20 dyip at mangilan-ngilang bus at trak ang matiyagang naghatid sa may 2,000 delegadong dadalo sa pagtitipon.

Nang marating na ang Baay Licuan, isang tahimik na bayan sa pusod ng Kordilyera, sinalubong kaming mga hapong manlalakbay ng mainit na pagbati ng mga lokal at maging ng mga taga-karatig bayan na dumayo sa poblasyon para sa selebrasyon.

Baay Licuan
Agad kaming pinapunta sa kusina kung saan naghihintay ang bande-bandehadong kanin at bagong lutong nilagang baboy. Baboy at kanin ang karaniwang pagkain sa Baay Licuan. Sapat lang kasi sa kinokonsumo ng bawat pamilya ang mga pananim na gulay at prutas habang bibihira namang makarating sa poblasyon ang mga aning gulay ng karatig-probinsyang Benguet. Dahil na rin ito sa di magandang kundisyon ng kalsada sa Baay Licuan at sa kakulangan ng pampublikong transportasyon.

Dahil likas na mataba ang lupa sa poblasyon, di naman kinukulang sa suplay sa bigas ang Baay Licuan. Ang kaso lang, sa 4,000 populasyon ng munisipalidad, isang kapat lamang ng ektarya ang pag-aari ng bawat isa sa 230 magsasaka. Dahil dito, sasapat lamang ang inaani ng bawat pamilya para sa kani-kaniyang pangangailangan. Bagamat sagana sa likas na yaman ang Baay Licuan, nanatiling salat sa maraming bagay ang mga tagarito gaya ng edukasyon at serbisyong pangkalusugan. Dahil na rin sa kahirapan, katulad ng iba pang Igorot (tawag sa indigeneous people ng Kordi) na nakapagtapos ng hayskul ay nagtatrabaho bilang mga factory worker at domestic helper sa Taiwan at Hong Kong. Kung kaya naman idinadaraos din ng mga komunidad ng mga migranteng galing sa rehiyon ang Cordi day sa mga nasabing bansa.

Banta ng pagmimina
Gayong mahirap na ang kalagayan ng mga Igorot sa Baay Licuan at maging sa buong rehiyon, nakaamba pang madagdagan ang kanilang problema sa planong pagsasagawa ng kompanyang Canadian na Olympus Pacific Mining ng malaking operasyon sa pagmimina sa 4300 ektaryang lupain ng munisipalidad. Hindi lamang ang kabundukan at ilog na pinanggagalingan ng kanilang tubig at kabuhayan ang mapipinsala kundi magreresulta rin ito sa pagpapaalis sa mga komunidad sa paligid ng mining site.

Ang mining exploration sa Baay Licuan ay isa lamang sa marami pang aplikasyon ng mga dayuhang kompanya sa lokal na pamahalaan ng Abra para magsagawa ng mining operation sa iba’t ibang dako ng probinsya. Hindi kaila na mayaman sa ginto, tanso at iba pang mineral ang mga kabundukan ng Kordilyera. Sinasabing nauubos na ang ginto sa mga kabundukan ng Benguet dahil sa deka-dekadang pagmimina kaya sa Abra ang puntahan ngayon ng mga mining companies. Mariing tinututulan ng mga lokal ng Licuan maging ng mga iba’t ibang organisasyon sa Abra ang mga planong operasyon sa kanilang lugar.

Kasaysayan at tradisyon
Hindi ito nalalayo sa mga nakaraang pagtutol ng mga katutubo ng Kordilyera noong nakaraang dekada. Sa katunayan, ang pagdiriwang ng Cordillera Day ay paggunita sa kabayanihan ni Macliing Dulag, pinuno ng isang tribo sa Kalinga. Pinamunuan ni Ama Macliing ang paglaban sa pagtatayo ng Chico Dam na proyekto ng rehimeng Marcos at pinondohan ng World Bank. Pinaslang ng mga pinaghihinalaang sundalo si Ama Macliing noong Abril 24, 1980. Magmula noon, taun-taong gunugunita ang kabayanihan ni Ama Macliing sa pamamagitan ng isang selebrasyon at pag-imbita sa mga sumusuporta sa adhikain ng mga mamamayan ng Kordilyera. Limang taon matapos mapaslang si Ama Macliing, idinaos ang kauna-unahang Cordillera Day sa araw mismo ng kanyang pagkapaslang.

Sa pagdiriwang ng Cordi Day, ipinagpapatuloy at pinagyayaman ng mga Igorot ng Kordilyera ang kanilang kultura at tradisyon Sa loob ng tatlong araw na selebrasyon ng Cordi Day, hindi na mabilang kung ilang beses isinayaw ang pattong, katutubong sayaw ng mga Igorot. Sa saliw ng pagtambol sa gangsa, pinangunahan ng mga delegado mula sa anim na probinsya ng rehiyon ang pagsayaw ng pattong. Inaanyayahan din ang mga delegado mula sa Metro Manila at iba pang probinsya. Maging ang mga delegado mula sa iba’t ibang bansa ay magiliw na nakisayaw sa mga lokal.

Ang bawat pagsayaw ng pattong ay pagdiriwang ng mga mamamayan ng Kordilyera ng kanilang natatanging tradisyon at kultura. Selebrasyon ito ng kanilang buhay. At ang buhay nila ay nakaugat na sa lupang kanilang binungkal at pinagyaman. Kung ito’y kukunin at tatanggalin sa kanila, parang ang buhay na rin nila ang binawi. Ang pagtatanggol nila sa kanilang lupa ay pakikipaglaban nila para mabuhay at magpatuloy na umiral ang kanilang mayamang tradisyon at kultura.

Good times for a change*: England in the 80s/ Thatcher's England

Apat sa mga naging paborito kong pelikula sa mga nakalipas na buwan—This is England, The History Boys, Control at Starter for 10—ay pawang tungkol buhay sa England noong dekada 80. At ginawa at ipinalabas lamang ang mga ito sa nakalipas na dalawang taon. Sa yugtong ito ng UK cinema, mistulang inaatake ng nostalgia ang bagong henerasyon ng English filmmakers. Sa paglaganap ng pelikulang Hollywood maging sa mga lokal na sinehan sa Inglatera, hindi katakatakang nagbaliktanaw ang mga batang filmmaker sa dekada 80 bilang panahong kanilang kinagisnan.

Pinakamatingkad na katangian ng Inglatera noong dekada 80 ay ang laganap na kahirapan bunsod ng kawalan ng trabaho sa ilalim ng panunungkulan ng konserbatibong si Margaret Thatcher. At katulad ngayon, ang tropang Ingles ay sumabak noon sa isang gera, ang Falklands War. Tulad ng pagiging di popular na pagsali ng UK sa Iraq War, marami sa mamamayan ng England ang di pabor sa pagdedeklara ng gera ng Britanya laban sa Argentina para igiit ang karapatan nito sa Falklands.

Lumawak ang hanay ng mga uring manggagawang walang trabaho bunsod na rin ng maling prayoridad ng gubyernong Thatcher. Nagresulta ang ngayo’y tinaguriang Thatcherism sa malawak na pagkadiskontento ng mga mamamayan. Sa ganitong panahon umusbong ang iba’t ibang subkultura sa England gaya ng mods at skinheads. Gayung may hibo ang ilan sa mga subkulturang ito ng subersyon at pagiging progresibo, ang polarisasyon sa mga mamayan ay nagbigay din ng pagkakataon para lumaganap ang mga grupong ultra-nasyunalistiko, pasista at neo-Nazi.

Ito marahil ang dahilan kung bakit ilan sa mga bagong dugo ng UK Cinema ay nagbabaliktanaw sa 80s England bilang mayamang inspirasyon para sa kani-kanilang mga gawa. Makikita sa bawat pelikula ang mga tema ng isolation, kawalang-pag-asa, depresyon, desperasyon at, sa kabilang banda, ang pagpupunyagi sa ng kawalang pag-asa. Pinagyayaman din ang bawat pelikula ng distinct na musika ng 80s England.

---

4) Starter for 10 (2006)

Bagamat nasa tradisyunal na pormula ng romantic-comedy, dinala ng first time director na si Tom Vaughan ang mga manonood sa isang nostalgia trip gamit ang musika ng 80s. Tampok sa pelikula ang pangunahing tauhang si Brian (James McAvoy, Atonement), na bagamat galing sa uring manggagawa, ay determinadong makapagtapos sa isang unibersidad at matupad ang pangarap ng kanyang ama na mapasali siya sa isang popular na quiz show. At tulad ng tradisyunal na rom-com, tampok sa pelikula ang pagkalito ni Brian kung sino ang iibigin sa pagitan ng nakaaalwang teammate na si Alice at ng aktibistang si Rebecca.

3) Control (2007)

Pinili ng tanyag na MTV director at videographer na si Anton Corbijn ang talambuhay ni Ian Curtis, nagpakamatay na bokalista ng bandang Joy Division, bilang unang pelikula niya. Sa paggamit ng black and white na sinematograpiya, nagawang ni Corbijn na ipako ang pokus ng manonood sa ligalig na kinasasadlakan ni Curtis (na magaling na ginampanan ng baguhang aktor na si Sam Riley) sa gitna ng biglang kasikatan at gumuguhong relasyon sa kanyang asawa (Samantha Morton).Tila elektrisidad na pinakawalan ni Riley ang kanyang rendisyon ng mga kantang pinasikat ng Joy Division na lalong nagpatingkad ng atmospera ng England sa unang bahagi ng dekada 80.

2) The History Boys (2006)

Tungkol ang The History Boys, ang patok na dula ni Alan Bennett, sa pagpupunyagi ng isang grupo ng mga matatalinong estudyante mula sa isang grammar school sa Sheffield, England na makapasok sa mga prestihiyosong unibersidad sa Oxford at Cambridge sa tulong ng kanilang mga dalubhasang guro sa general studies at history.

Sa pagiging diverse ng grupo, naipakita nina Bennett at Nicholas Hytner ang demograpiya ng lipunan sa England noong 1980. Umupa ang headmaster ng isang baguhang guro para kinisin ang kakayahan ng mga mag-aaral. Ipinakita sa magkasalungat na pamamaraan ng paghahasa at pagtuturo ang banggaan ng makaluma at makabagong kaisipan sa Inglatera sa dekada 80 kung kalian malaganap na ang halina ng kaisipang postmoderno.

1) This is England (2007)

Matagumpay na naisalarawan ni Shane Meadows ang hitsura ng 1980s England sa perspektibo ng 12-year-old na si Shaun (Thomas Turgoose). Matapos maulila sa amang namatay sa Falklands War, nakahanap ng pagtanggap si Shaun isang grupo ng mga skinheads. Unit-unting lumubog at namulat si Shaun sa kultura ng mga skinheads at sa reyalidad ng lumalaganap na ultra-nasyunalismo sa gitna ng krisis pang-ekonomya sa bansa.

Epektibong naipakita ni Meadows, gamit ang isang coming of age film, ang ugat ng rasismo at pasismo sa panahong ang Inglatera ay nasa gitna ng gerang agresyon laban sa Argentina. Pinagyaman pa ang pelikula ni Meadows di lamang ng paggamit ng angkop na musika ngunit maging ng mga documentary clippings ng mga kaganapan sa England at sa Falklands upang maisakonteksto ang kwento ni Shaun at ng kanyang mga kaibigan.

Itinanghal ang This is England na Best British Film ng Bafta (katumbas ng Oscars sa UK) para sa taong ito.

----------
*unang linya ng Please, please, please let me get what I want ng The Smiths

cuarta edad

"beauty is a whore, i like money better."

-mrs. dalloway

Landslide
written by Stevie Nicks (Fleetwood Mac)
performed by Smashing Pumpkins (in the album Pisces Iscariot)

I took my love and took it down
I climbed a mountain, I turned around
And I saw my reflection in a snow covered hill
'til a landslide brought it down

Oh, mirror in the sky, what is love?
Can the child within my heart rise above?
Can I sail through the changing ocean tides?
Can I handle the seasons of my life?

Well, I've been afraid of changing cause I've
Built my life around you
Time makes you bolder
Even children get older
And I'm getting older, too
I'm getting older, too

I took my love and took it down
I climbed a mountain, I turned around
And if you see my reflection in the snow covered hill
The landslide brought it down
The landslide brought it down

SINEWAYA: Contemporary Media Criticism

jerrie at airah sa UPD Student Council

One Tough Editor

Running the Philippine Collegian is one thankless job. Aside from the nerve-wracking, pressure-packed pressworks that writers and artists deal with on a weekly basis, its editors are burdened with almost impossible, inhuman expectations. The least that they have to be worried about are the rules of grammar (in both languages), which they are assumed to have firm grasp of. They are required by the job to have extraordinary acuity and keenness in analyzing social, political and cultural events. Equally as important, of course, editors have to have a fully developed creative imagination, not to mention, impeccable taste.

It is undeniably one of the most demanding jobs on campus, where mere mortals fear to tread.

It does not surprise us, therefore, that one of Collegian’s editors – current editor-in-chief, no less – has decided to tread the path of campus politics. He is on familiar ground, for sure. He is vying for one job where his wit and intelligence, superior leadership skills, creative imagination and, well, impeccable taste, can be put to best use.

We are talking, of course, about Jerrie Abella.

As an astute observer of campus politics for many years, Jerrie has acquired an encyclopedic knowledge of its ins and outs. Trained as a news reporter, he has interviewed and conversed with university administrators and professors, instructors and employees, residents and students – stakeholders all in the business of running a student council.

Anyone familiar with how a usual Collegian presswork grinds out knows how tough one must be to be able to go through the entire process with his or her sanity intact. From planning the issue to going through the rigorous editing to the painstaking laying out of the pages, Jerrie has successfully led one of the best Collegian pool of editors, writers and artists in years. This feat is due in no small measure to Jerrie’s leadership.

Make no mistake, too: Jerrie is also an impassioned activist. His heart has always been in the right place – the Collegian’s advocacies are testament to that. During the last school year, Jerrie was among the editors who assiduously fought administration intervention in the paper’s fiscal affairs while coming up with creative ways to deliver the news to the students. The Collegian’s past term and the current one were also most valiant in exposing and criticizing the utter underhandedless with which the UP administration passed the tuition hike. Jerrie’s term has also kept vigil of updates on the whereabouts of missing UP students Sherlyn Cadapan and Karen Empeño, as well as other disappeared victims of state fascism.

It goes without saying, too, that the Collegian under his term has been most passionate in bringing to the student fore national issues, from demolition of urban poor communities to the national movement to oust the sitting President.

Jerrie has also been actively involved with the College Editors Guild of the Philippines and Solidaridad, the UP System-wide Alliance of Student Publications and Writers’ Organizations – of which he is the Secretary General – organizing national conventions and meetings for skills training, building and sustaining networks for the promotion of campus press freedom and advocacy journalism.

We have to admit, though: Jerrie is biased. But only because he favors seeing social problems from the point-of-view of the majority of poor and dispossessed Filipinos. He is biased for the students, and makes sure that every ink that he pens will reflect its objective interests and aspirations. He is biased for what is true. Yes, as a journalist, he is obliged to be objective and fair, and the pages of the Collegian in many ways reflect that. But more than being an observer, Jerrie is an activist and a student leader. More than being a mere chronicler of events, he is completely engaged in the conflict of our times.

Fortunately for us, he is on our side.

FIDEL!

galing kay eleyn ang post sa ibaba, rebyu ng dokyumentaryong Fidel! (brightightsfilm.com)

kay tagal na hinintay ng US ang pagkakataong ito. ilang beses na ring pinagtangkaan ng US/CIA ang buhay ni castro. sa kanyang pagreretiro, hindi raw siya namamaalam at manaatiling mabangis na kritiko ng imperyalismong US.

Estela Bravo's documentary offers an affectionate,
in-depth portrait of the enduring world leader
who stood up to the U.S.

By Joanne Bealy

Over the course of the last 40 years, the CIA has tried to murder Fidel Castro with such frat boy antics as exploding cigars, poison pens, and arsenic-laced milkshakes.

Jesse Helms, North Carolina's controversial, right-wing senator and co-sponsor of the Helms-Burton law that codified the U.S. embargo against Cuba, told Congress he didn't care whether Fidel Castro left Cuba vertically or horizontally. "Let me be clear," he shouted, "he will leave."

With Helms retiring early in 2003 and Castro still unvanquished, it seems Jesse spoke prematurely. But what is this psychotic obsession the United States has with Fidel Castro? And why do we insist on demonizing the man hailed elsewhere as hero?

Addressing the United Nations

Estela Bravo's new film puts it all in perspective. Born in New York nearly 70 years ago and resident of Cuba since 1963, Bravo is a self-taught director of 30 documentary films, many about Cuba. Her latest film, Fidel, was commissioned by Channel 4 in Britain, won the Distinguished Achievement for Excellence in Documentary Filmmaking from the Urbanworld Film Festival in New York, and played the Toronto International Film Festival to sold-out crowds despite the fact that it opened three days after the September 11 attack on New York and Washington. It has played in arthouses and repertory cinemas throughout the U.S.

After previewing the film, I have only one piece of advice: see it. Really. It makes no difference whether you're for or against Castro, Estela Bravo presents us with a piece of history that we owe it to ourselves to see. Fidel is the definitive word to date on Castro.

"I would call this the untold story," Bravo said in a recent telephone interview from New York. "As a close observer of the revolution and the man, I knew it was necessary to tell the story, especially given what's being said in the United States."

Fidel covers 40 years of the Cuban revolution and is unprecedented in providing its viewers with an understanding of Cuba and its leader. Ms. Bravo uses exclusive archival footage and a remarkable mix of interviews with Fidel. She includes such luminaries as Harry Belafonte, Aleida Guevera (Che's daughter), Alice Walker, Ramsey Clark, Sydney Pollack, Angela Davis and longtime friend of Castro, Nobel Prize-winning writer Gabriel Garcia Marquez. We hear from journalists, both in Miami and Cuba, guerrillas who fought in the revolution, politicians, writers, musicians, scientists, old teachers, family and friends. There are priceless and touching exchanges between Nelson Mandela and Fidel Castro. Alice Walker, as only Alice Walker can, talks about her great admiration for the man then breaks off, puzzling over the fact that she's heard he can't dance.

With friend Gabriel Garcia Marquez

Philip Agee, former CIA agent, lends credence to the often summarily dismissed assassination stories. They began, according to Agee, with the most renowned of those attempts, the 1961 Bay of Pigs invasion in which President John F. Kennedy sent 1,400 Cuban expatriates onto Cuba's shores. When Castro squelched the attack within 72 hours, what had been an overt war against the country became a covert war against Fidel.

basahin ang buong artikulo...

iniibig kita at iba pang kabalintunaan*

Iniibig kita at iba pang kabalintunaan*
ni Karina Pomaneg

*pasintabi kay ana morayta

Paumanhin kung hindi ako nagpula noong Valentine’s Day.

Itim na itim kong kinundena ang budget cut ng UP dahil higit kong ipinoprotesta ang araw na iyon. Hindi lang naman kasi edukasyon ang commercialized kundi pati okasyon. Trivial, pero wala akong paki.

kuha ni rouelle umali

Parusa nga yata sa pagka-burgis ko ang matinding sikat ng araw sa suot kong itim. Kung hindi lang ako pinahawak ng plakard ng isang kaibigan, pinagkamalan na siguro akong nakikipaglibing. Kunsabagay , marami namang numero ang dapat ipagluksa sa araw na iyon: ang P355.6M budget cut sa UP, ang 2% na dagdag VAT, 7 kataong patay sa pambobomba sa 3 lungsod, humigit 70 patay sa bakbakan sa pagitan ng MNLF at AFP...

... at zero missed call at/o text message mula kay Him.

Hindi ko naman hinihinging batiin niya akong Happy Valentine’s Day, ipamumukha niya lang sa akin na wala akong ka-date sa birthday ko at sa araw na dapat may ka-date ako.

Alas tres ng hapon sa may Mendiola, hingal na hingal akong tumakbo mula Morayta hanggang Recto. Hinihintay kong magtext pa rin siya. Pero walang naganap. Wala naman siyang dahilan para hindi magtext sa akin. Ilang buwan na rin naman silang wala ni Yassy. Matagal na rin pala nang huli kaming nagkita.

Maya-maya pa, hindi ko na rin kinaya ang init. Niyaya ko na ang editor kong umuwi. Sa LRT-2 na lang kami sumakay. Dinalaw na naman ako ng nostalgia habang nakatayo sa siksikang tren.

Napanood ko sa DVD noong isang linggo ang 2046 ni Wong Kar Wai. Ang LRT-2 ang treng papunta sa 2046 para maisalba ang mga sawing pag-ibig at mga lumipas na alaala. Pero nang dumungaw ako sa bintanang plexiglass ng tren, hindi gawa-gawang mundo ni Mr. Chow ang nakita ko. Mabilis na hinahagip ng aking paningin ang waring interregnum ng Kamaynilaan—ang salit-salit na nagtatayugang bahay at yerong bubong ng mga barung-barong.

Paano kaya kung naghihintay si Him sa susunod na istasyon? O kung bumaba na lang kaya ako doon? Bumungad ang asul na signage ng Betty Go-Belmonte station sa paghati ng mekanikal na pinto. Tuluyan na akong nilamon ng lungkot. Hindi ko na napigilan ang aking kamay , kusa na nitong hinugot ang 5110 ko.

“im at beti go lrt. came frm mendio rali. san k ngyon? paalis n ang tren. rply asap.”

Apat na oras ng patlang.

(unang nilathala noong 18 Pebrero 2005 sa kolum na Cigarette Intellectuals ng Philippine Collegian)

---

kuha yan ni raffy lerma noong 26 nov 2002, ang una kong red shirt day (tingnan mo nga naman, sa dagat ng pula ako ay naka-boring gray) at unang tungtong ko rin ng mendiola. yan din ang unang bese na nagpahaba ako ng buhok. natagpuan ko yang picture sa kahon ng mga hindi nagamit na picture sa darkroom ng kule noong naging kule na ako.

suot ko pa diyan ang unang rubber shoes na binili ko sa pera ko (isang linggo bago mag-edsa dos at nabinyagan nung martsa mula up hanggang edsa shrine). nung isang linggo lang napagdesisyunan ko nang i-retire ang rubber shoes na 'yun matapos muntik nang lumabas ang paa ko sa pudpod na swelas.

inatake lang ako ngayon ng pangungulila sa mga dating kasa-ksama sa mga habulan at hagaran.

pag-ibig, masdan mo ang ginawa mo

* halaw sa Love in the Time of Depression ni VJ Rubio
(sampung pelikula ng pag-ibig at pagpapakasakit sa linggo ng mga puso)


Pagbilang mo ng sampu, hubad na ang mga hanger sa nakabukas na cabinet. Nauna nang kumaripas ang anino palabas ng ibinagsak na pinto. At ang langitngit ng kalawanging gate ang tumapos sa usapan. At ikaw? Iniwan kang nagmumukmok ng kasawian sa iyong kwarto. “Not again,” sambit mo sa sarili. Sinu ba kasing nagsabi na ang pag-ibig na wagas ay katubusan sa mga nanampalataya dito? Pag-ibig ang marahang dampi ng balahibo sa pisngi. Ngunit pag-ibig din ang labahang susugat sa iyong leeg.

At bilang pakonsolasyon, nagluto ka ng paborito mong pasta. Nilabas mo ang pinakamahal na alak mula sa pantry. Sumalampak ka sa sopa. Inabot ang remote. Humarap sa telebisyon, at humanap ng karamay at kasalo sa pighati at kasawian sa mga tauhan ng masikip, mumunti at kwadrado mong mundo.

---

1. Separada (Chito Roño)

“I don’t need a parasite!” pagtatakwil ni Maricel kay Edu. Hindi nga ba’t pag-ibig ang parasitikong nabubuhay lamang sa dugo ng kanyang biktima? Sooner or later, ikaw ay masasaid, matutuyo, at wala nang maibibigay. At matatauhan.

2. Ang Pagdadalaga ni Maximo Oliveros (Aureus Solito)

“Balikan ang tamis at pait ng unang pag-ibig.” Growing pains. Hindi dysmenorrhea o tuli ang unang magpapasakit sa iyong puso(n), kundi ang unang pag-ibig na imposible’t di makakamit. Pag-ibig ang unang bahid sa inosente at dalisay mong puso.

3. Lost in Translation (Sofia Coppola)

Unibersal daw ang pag-ibig. Walang lenggwaheng katulad ng pag-ibig ang higit na nauunawaan ng bawat lahi sa mundo. Ngunit, sa tuwina, dayuhan ka pa ring sumusuong sa tuwing sinasambit mo ang mga mailap na katagang “minamahal kita.” O magawa nga bang pakawalan ito ng tikom mong mga labi?

4. Happy Together (Wong Kar Wai)

Pag-ibig daw ay ang pagtalon sa kawalang kasiguraduhan. O pagtayo sa bingit ng rumaragasang talon. Ngunit kung ang lahat ng ito’y tapos na, mamasdan mo ang sariling nagkalurayluray sa paghampas ng malupit na tubig mula sa taluktok ng bundok. At ang tanging maisasalba mo ay ang souvenir na table lamp kung saan ipininta ang pinakaiibig mong Iguaçu Falls.

5. Brokeback Mountain (Ang Lee)

“All we have is Brokeback Mountain!” Paano kung ang tanging saksi sa inyong pag-ibig ay isang di natitinag na bundok? Ito ba ay tanda ng inyong di nagmamaliw na pagmamahalan? O ng pag-iibigang walang patutunguhan?

6. Before Sunset (Richard Linklater)

Lagi’t lagi tayong may binabalik-balikan. Lagi ring may pinakamamahal at nakahihigit. Ngunit ang pinakamasakit ay ang katotohanang ang saglit na pag-ibig ay haplit lang na nanatili habambuhay. Pilit kang gumagawa ng karugtong katulad ng kapag ika’y nagising mula sa pananaginip. Pag-ibig nga ba ang epilogong isinusulat sa matagal nang tapos na kabanata?

7. Kung Mangarap Ka’t Magising (Mike De Leon)

Ang gamot nga lang ba sa sawing pag-ibig ay pag-ibig din? Pag-ibig ang kubling mga sulok kung saan nagtatago ang mga tulad mong may tinatakasang nakaraan at nagbabakasakaling makakasapat ang mga saglit at sandali.

8. In the Mood for Love (Wong Kar Wai)

Pag-ibig ang mga masisikip at marurungis na eskinitang magdadala sa iyo sa mga pagdududa. Ngunit ito rin ang tatahakin mo para matagpuan ang sarili. Dito mo madadarama ang mga mahihigpit na yakap na hindi mo magawang ibalik at ipadama. Saka mo ibubulong sa butas na ikinutkot mo sa katawan ng puno ang mga panghihinayang at pinakawalang pagkakataon.

9. Amores Perros (Alejandro Gonzalez Inarittu)

“Love’s a bitch.” Ang pag-ibig ay ang asong ulol sa interseksyon ng mga pagkakataon. Handa ka nga bang magkasala sa ngalan ng pag-ibig? Ano ang kaya mong talikuran? Magagawa mo bang pakawalan ang asong ulol mula sa pagkakatali nito sa poste? O ang pumaspas kahit sumindi na ang red light?

10. Eternal Sunshine of the Spotless Mind (Michel Gondry)

Hindi natuturuan ang pusong umibig. Mas lalong hindi ito natuturuang lumimot. Walang tabula rasa pagdating sa pag-ibig. Pag-ibig ang mabagsik na virus na di maalis-alis ng Norton, AVG o ng Kaspersky. At ang tangi mo lang magagawa ay ang mag-reboot at mag-reformat.

---

Paglabas ng end credits, kukusutin mo ang namumugto mong mga mata. I-o-off ang TV at ang DVD player. Ililigpit ang naiwang kalat. Agad kang makakatulog dahil sa pagkalango sa isang bote ng red wine. At paggising mo sa umaga, matapos mong mag-shower, at habang nagkakape, masasambit mo sa sarili: “I’m ready for a new love.” Handa ka na uling pagdaanan ang lahat ng ito.



**pasintabi kina vj at dada, mga patron ng mga mangingibig