mga nahalungkat sa gulagulanit na kwaderno

Prologo ng Isang Subersyon

matapos kang iluwal
ng lupa
ng hangin
ng langit—
ng daigdig,
ika’y kumuwala
mula sa pagkakasikil
ng amang alabok
at ng inang kapalaran
pilit na tinatakasan
ang itinakda
ng buhay
at kamatayan,
upang lumayang sugatan
upang malamang wala kang pinatunguhan,

wala—
wala ni bagwis
at kapangyarihan
upang lumipad sa kalawakan
upang maabot ang iyong kamalayan.

ngunit pilit mong winaksi
ang iyong kahinaan
at hiniling sa tandang panahon
na paghilumin
ang anumang latay
sugat
hiwa’t
galos
na iniwan
ng iyong pagpupumiglas
mula sa mundong tinatakasan.



Bubuntisin kita ng mga salita

ang sabi ng bibliya
bawal tumingin sa hindi mo asawa,
lalo na kung nag-uumapaw sa pagnanasa.

ngunit, di ko man sadya,
pang-akit mo’y iyo rin namang salita,
kaya’t bubuntisin rin kita
ng aking mga talinhaga.

aba, ika nga’y pinagpala
bighani mong talinhagang
kay hirap tapatan
kaya’t sariling salita,
bansot man sa hiwaga
pilit pa ring tinatarok
ang malalim mong kaibuturan
kaya’t pagpasensyahan, ang
pinipilipit pilit na pagsamba

aba! at ako’y nagulat,
nang tunay na magkatawang tao,
salita ko nga ba’y sa tiyan mo nagpalobo?
at ako’y naharot, nilikot ng gayong panganorin.

imaculada concepcion, di naman puwede
di ka naman birhen,
di rin naman ako manggagawa,
pako ko’y mga kudlit, graba’y mga salita.

ngunit, lalong natuliro
ama ng iyong emmanuel di pala hiwaga,
lalo’t di katulad kong makata,
di man siya manggagawa
pintura’t pinsel naman ang gamit
sa paglikhang gumuhit ng buhay
sa iyong sinapupunan

ang sabi ng bibliya
bawal tumingin sa hindi mo asawa,
lalo na kung nag-uumapaw sa pagnanasa

ang sabi ko naman
walang magagawa ang aking tingin
lalo na ang aking mga salita
dahil baog ang aking talinhaga.



24 oras sa panahon ng pagpapatiwakal

sa madaling araw, ang lawa ko’y bangungot
sa isang lagok kong naghihintay ng wakas
lubog man sa lawa, di pa malunod-lunod

madilim ang umagang walang tinatanaw
walang hinihintay sa laot man o pampang
sa bangungot kong naglawa, wala ang araw

at ang tanghali’y walang hanggang pagkauhaw
hindi mawawakasan ng libo mang lagok
di mainom, alaalang nag-uumapaw

sa dapithapon, hindi ko kaya ang paggaod
bigat ng dalahin, sa bangka ko’y nagtaob
sa pusod ng lawa, di pa malunod-lunod

at sa gabing nanunuot ang alimuom
alimpuyo ng alaala’y laksang alon
nilunod ang buwan sa naglawang bangungot

di makahinga, di pa rin malunod-lunod
ang isang lagok ko’y naghihintay ng wakas
sa madaling araw, ang lawa ko’y bangungot



Larawan ng isang suicide
(kay Maningning Miclat)

S
A
L
I
T
A
!
(dugo!)

Pitong palapag lang
ngunit pwede nang mag-entropy
(sakaling tulad mo bigyan ako
ng lakas ng loob para harapin ang karuwagan)

Upang lumaya
(gaya niya?)

Para matigil
ang puta-
puta-
puta-
putakting
panggugulo sa isipan
ng isang nangangarap
(the lovers cried and the poets dreamed)

At tulad niyang
sumampa
at lumipad sa kamatayan

Upang wakasan ang buhay

Di masisisi
kung natuliro
(at nagdilim ang paningin)
at lumapit sa liwanag
(o kinain ng dilim)
at malaman ang talinhagang
sinasambit sa sariling tula

Salita...
di siya nanatiling salita.


Emmanuel
(kay Jomarwin, at sa lahat ng nag-akalang siya si Emmanuel sa panahon ng kapaskuhan)

Mesiyas!
siya raw ang mesiyas—
ang mesiyas ng bagong milenyo.

Iniluwal ng riles na bakal
ang isang batang may iisang paa,
siya na nga yata ang hinihintay
na magliligtas sa kapuluang makasalanan.

Isang daan at apat na taon
mula nang mamatay ang isang gat,
ipinagbuntis ng isang siglo,
ipinaglihi ng dalawang dekada,
at muntik pang makunan,
upang ipanganak sa madaling araw
ng bagong milenyo.

Pinunla ng matris ng lahi
upang iduyan ng kulubot nang sinapupunang
kay tagal naghintay sa kaniyang pagsilang.

Ipinagluksa ng bayan
ang kaniyang pagdating.
Lumuha ang mga may kayang lumuha.
Naantig ang mga kaya pang maantig.

Ngunit, bakit ganoon?
Hindi ilaw ang sa mukha niya’y naglulumiwanag,
kundi sunog na balat
hatid ng mensaherong treng nagdala sa kaniya.
Di trompeta ng mga anghel
ang umaalingawngaw sa kalangitan
kundi mga panaghoy at pagtangis.

Siya nga ba ang mesiyas?
Siyang tulad nating ipinanganak
sa sabsaban ng karukhaan,
siya nga ba ang anak ng bagong milenyo—
ang anak ng diyos na bakal?

Marahil siya na nga
kung hihintayin nating ipako siya sa krus
at mamatay sa kalbaryo ng basura,
siya na nga ang mesiyas ng bagong milenyo.


Kay Morayta,
at kung paano ba maging isang ina sa panahon ng digma
“...ang konsepto ng bawal ay magkabilang talas ng punyal: magkatuwang ang katangian ng sarap at ng subersyon...”
-Ana Morayta, Iniibig kita at iba pang pagkakasala
(pasintabi, kay morayta, sa aking panghihiram ng kaniyang mga pagkakasala)

Naipit mo siya sa iyong puson
ngunit alam niyang di mo sinasadya.
Hindi man siya makahinga’y
di pa naman marunong sumipa.

Tatlong buwang walang regla’y
tatlong buwan ng ganja,
tatlong kilometro ng takbo
sa dambana ng mendiola.
Ay! kung nalaman mo lang agad.

Di inalintana ang mga panahon
panahong di mo kailangan ng pasador.
Di akalaing may laman pala ang tiyan.
Saka lamang nalaman
nang matuto na siyang umaklas,
saka lamang nahinto, ganja’t mga hagaran.

Kaya’t bago pa man
iire’t bigyan mo siya ng pangalan,
bangungot mo’y palengke
ng pira-piraso ng kaniyang katawan.
Pinarurusahan, kahit sa pag-idlip
ikaw na inang may mahinang panamdam.

At nang siya’y niluwal mo na
tinawag mo siyang A—
unang letra ng alpabeto,
kung saan nais mo siyang magsimula.
Nais mo siyang agad matuto
maliban sa mga letra, bilang, hugis at kulay.
Kailangan kasi, sabi mo—
inianak mo kasi siya sa panahon ng digma.

Ngayong limang taon na si A,
at kaya nang isulat ang kaniyang pangalan,
higit na nais mo niyang matutunan
kung paano makipaghagaran
sa paanan ng mendiola,
ngunit, hindi ang humithit ng ganja.

Sa iyo, na papalit-palit ng pangalan

hindi ko alam kung paano simulan
ang unang sulat na hindi sa lansangan ipipinta
nasanay na kasi akong hanggang dito lang ang larangan

pasensya na’t hindi ko alam
kung anong pangalan kita babatiin
nasanay na kasi akong tawagin kang kasama

hindi ko alam kung anong ikukuwento sa iyo,
alam mo na rin naman ang puno’t dulo
nasanay na kasi akong ikaw ang nagtuturo

hindi ko alam kung ano ang pwedeng ilakip
nitong unang sulat kong makakarating diyan
nasanay na kasi akong iniaabot sa iyo
baryang pang-isang araw lang

hindi ko alam kung iyong natatandaan
pangako mong sa aking hindi ka magtatagal
hindi pa rin kasi ako sanay na maghintay

pasensya na’t hindi ko alam
kung anong pangalan ang aking ilalagda
nasanay na kasi akong tinatawag mo akong kasama

at lalong hindi ko alam kung paano ko wawakasan
itong unang sulat ko sa iyo—
kung ako ba’y aasa pang makita ka
nasanay na kasi akong ang lahat ng umaalis ay nagbabalik



Pag-uwi

Bitbit ang balutang puno ng alaala at pinagrumihan
nagtiyaga sa punuang dyipning
lulan ay sampu-sampung hapong katawan.

Naghihintay sa muling pag-uwi
di maiwasang masagi
ang mga nasambit na pangako, at binuong pangarap,
habang tinatanaw ang daang minsan kang nagpaalam.

Tulad nila’y ika’y nananabik (o natatakot)
kaya’t kipkip-kipkip ang balutan
upang di mahulog sa bawat yugyog ng dyipni—
habang nilulusong ang marupok na tulay,
(sa ilalim ay tubig na nagkulay putik sa paghihintay
ng ganitong panahon ng pag-uwi)
tulay na nagdurugtong sa pinanggalingang iniwan
at sa walang kasiguraduhang patutunguhan;
habang sinusuong ang tarik ng bundok
na sa pag-ahon ay sementadong kapatagan;
habang dinuduyan ng lubak ng daan
ng kinagisanan mong kanayunan.

Hanggang sa maamoy mo na
ang simoy na nilimot mo nang sampung taon.
At nilasap ang bawat pagsalubong ng hangin,
upang muling punuin ang bagang ginupo ng usok.

Hanggang sa matanaw mo na
ang burol na noon ay iyong kaharian
habang hinuhuli ang mga tutubing mabababa ang lipad.

Lalong nananabik ang kumakalam na tiyan
sa handang pagkain ng inang,
nananabik sa hagod ng mainit na sabaw
sa nanlamig nang sikmura.

At biglang naisip, kung paano mo maisasalba
ang naghihingalong bulsa ng pamilya.
Kaya’t kinapa mo sa balutan
ang pangakong pasalubong kay bunso.
Kaya’t hinalukay mo sa isip ang magagandang kwentong
ihahandog kay amang.
Ngunit, kailangang mong itago sa loob
ang luha ng pagkabigo ng kanilang pangarap
para sa iyo.

Ngayong abot tanaw mo na
ang dampang kinalakihan,
nalimot mo na pala sa lungsod
ang kanilang pinakakaaabangan—
ang dahilan kung bakit mo sila nilisan.

Sa mga nalalabing lubak
tinipon mo ang mga salitang
magpapalubag sa kanilang nanghihinang loob
at magpapatahan sa hikbi ng iyong pagkabigo.

Kaya’t nagpasya ka na lang ibahagi sa kanila
ang alaalang iyong hinulma
habang tinatahak ang daan pauwi.




Nanlalabong alaala

halos hindi ko na matandaan
ang hugis ng iyong ilong
at ang kabuuan ng iyong mukha

nalimot ko na
ang amoy ng ating mga pagniniig
at ang awit ng ating mga bulungan

at ang mga natitirang alaala
ng mga impit nating halakhak at iyakan
sa sulok ng kwadrado nating daigdig
ay inaagiw na sa dilim
at pinuno na ng alikabok
sa tagal ng panahon

ngayon, pilit kong binubuo
ang wasak-wasak nitong mga anino
at tinitipon sa aking palad
ang mga bubog ng ating nakaraan



Epilogo

at naglaon,
inakala mong ganap na nga
malayang laruin ang alapaap
salungatin ang ihip ng hangin
kalabanin ang diyos ng buhay,
upang magising na ika’y
bumalik lang sa pinagmulan
humalik sa sinapupunang
binihisan
ng kabihasnan
ng modernong kaisipan.

tinangka mong bumalikwas
iayon ang wakas
sa iyong mithiin,
ngunit hindi pa rin matarok
ng harayang baog,
baog—
tigang sa pang-unawa
tuyot sa pandama
walang kakintalan.

gayunpaman,
patuloy ang pagtanto
sa dulo
umaasang mababasag
ng iyong lakas
ang kahimbingang
dumuduyan
sa hibla
ng iyong pagkatao
at susuyod
sa kadawagang
hindi madadalumat
ng imortal na ningas
ng pagnanasa mong mabuhay

nang malaya.

Bordering the borders

Hindi ko inaasahan na may babasa at papatol dito.

I think hindi Masscom ang college ni pat(wow, first name basis), speech com siya.

And I really think she deserves to win, no question about that, CONSIDERING kung sinong mga BANSA ang nagsponsor at anong mga institusyon ang nag-judge sa kanya. Spontaneous na lang ito, at hindi ako kasing articulate niya (well aminado akong di ako fluent sa english).

ngunit (may malaking ngunit), may maraming tanong ang pinost ng kanyang speech, yung validity ng mga arguments niya at 'yung truth na kailangang i-interrogate. unang punto, borderless na nga ba ang mundong ito? are we benefiting from this borderless (o illusion kung may presumption nga siyang illusion lang) world? ibig sabihin ba ng borderless ay territorial lang o pati na rin ang class?

maaring totoong borderless na ang mundong ito sa sinomang access ng teknolohiya para sabi nga ni ms. evengelista ay makapunta sa kabilang panig ng mundo sa loob lamang 12 oras. kaya mo nang i-text ang ama mong nagkandarakuba sa saudi dahil "democratize" na ang information through sms (thanks but no thanks kay john o). pero, homogenizing ang experience na ito considering bulk pa rin naman ng mga pilipino ay nasa periphery, at nagsasaka. there are about 20 milion subscribers of both smart and globe at may 60 million pang hindi kinakalyo ang kamay sa pagtetext.

pinasisinungalingan din nito na ang katotohanan na lumalaki pa ang agwat ng mga uri sa lipunan. paano mo masasabing may borderless ang isang mundong may problema pa rin sa agrarian reform sa kanayunanat demolition sa urban setting? Borderless nga bang maituring ang isang mundong naghahasik pa rin ng digmaan sa iba't ibang bansa in the name of the so called war against terrorism? hindi ba't border na maituturing ang paglelabel ng kung sinong terorista at kung sinong hindi. Culturally, borderless rin bang maitutring kung ang isang pilipina ay naabuso sa hongkong bilang isang domestic helper? kung sa sarili naman nating bansa pa lang, discriminated na ang mga indigeneous people na ginugulangan sa bawat pakikipag-ugnayan nila sa mga taong "sibilisado." Nitong eleksyon nga lang ay ikinulong ang mga itong parang mga hayop.

Malinaw pa sa guhit ng mga papel ang nagtatakda ng mga kalalagyan ng mga tao kahit dito pa lang sa pilipinas. the fact na ang ruling elite pa rin ang naghahari sa panahon ng election (predominantly although may sites of struggle pa rin katulad ng paty-list system at ang pagkapanalo ni grace padaca ng isabela over the tyranny of the dys) ay nagtatatwang mayroon ngang homogeneity ng mga tao politically and economically speaking.

hindi ako against sa mga taong nagtratrabaho sa ibang bansa. ang katotohanang ang bansang ito ang nagtutulak sa kanila para magtrabaho sa labas dahil wala itong ma-i-provide na trabah sa kanyang mga propesyonal o kahit na mga manggagawa mismo. na ang kahirapan pa rin naman ang numero unong rason kung bakit sila nasa ibang bansa. ipokrito ang gobyerno sa paghirang nito sa mga ofws bilang bagong bayani kung sa kabilang banda ay ipinuputa nito ang kanyang mga mamamayan sa foreign corporations o individuals.

unconciously, walang alam ang mga tao , kahit ako hindi magmamalinis na hindi aalis sa bansang ito, na ipinuputa nga tayo ng estado dahil legitimizing nga naman ang pang-aalok ng masaganang buhay, na parang daily occurence na lang ang pag-alis ng mga nanay ng mga bata sa pilipinas para manghimod ng dayuhang kuyukot, kasing normal na rin na pag-uwi ng bangkay ng isang napatay na pinoy dahil sa pang-aabuso o di naman kaya sa hazard ng pagtatrabaho nila sa ibang bansa tulad ng madamay sa digmaan sa ibang bansa. ang totoo, maging ang ate at nanay ko ay nagbabantang tumanggap ng trabahong caregiver sa ibang bansa, na kung tutuusin ay beneficial sa akin, at hindi ko na kailanagng magmadaling grumaduate at makakuha ng trabaho para may ipangtustos sa pamilya.

at bakit nga naman hindi matutuwa ang mga bansang tumanggap din ng mga pinoy na naglilimos ng trabaho. ang 50,000 kada buwan ay tiyak na papatusin ng isang pinoy (o mismong ako) na lubos na mas mababa kung ikukumpara sa pasahod ng mga locals (ng mga bansang nag-e-empleyo). Ang sagot naman ng pamahalaan ay creation ng mga jobs tulad ng paborito nating trabaho kung kaya kaya nating makipagpitpitan ng eyebags: ang call center. siguro alam naman natin ang dahilan ng outsourcing ng industriyang ito, na pinapatos natin dahil relatibong mataas na ang pasahod nito kahit hindi commensurate sa ginugol nating panahon at pag-aaral sa loob ng paaralan.

paano nga naman kasing hindi uunlad ang pilipinas para masuportahan nito ang kanyang mga graduates kung naka-depend ito sa investors na ang pang-alok din lang naman ay cheap labor. hindi oriented sa national industrialization maging ang ating edukasyon na nakatuon na lang sa specialization na nagreresulta ng pagiging semi-skilled natin. na naturalize na sa atin na ang orientation ng ating pag-aaral ay para kumita, na materially objective namang pagtingin, ngunit labas pa ito sa holistic development. legitimization ng mga occurences ang sandata nila para ma normalize ang mga ganitong practice para sa gayon ay magconform tayo.

sa ganitong konteksto ko isasaad ko ang aking pananaw patungkol punto ng kanyang speech na nationalism sa panahong isang borderless world. una, legitimized ang cause ng nationalism while serving foreign institutions dahil sa ganitong paraan nakakapagpadala ka ng remittances (hindi ba't mas malakli ang ganansya ng estado kung hindi lang remittances ang tinatanggap niya sa atin?).

at ang ilusyon ng isang borderless world, sa pagsasanatural nito ng penomenon ng globalization (inevitable daw ayon sa lahat ng presidentiables nitong nakaraang eleksyon), may blurring ng territories (thus wala ng tax sa bawat pagpasok ng import) pero may mga policies pa ring sumasagka para mutual ang relasyon sa panahon ng globalization (na malabong mangyari dahil ang nagse-set ng policy ay ang mas dominant, thus another example ng power relations). may illusion din na may dispersal ng resistance among industrializing countries (third world) dahil walang iisang mukha ang oppressor. dahil dito, totoong hindi na lang isang sweeping na white christmas ang pangarap natin (ang totoo ang ibang mga tao sa kanayunan kahit apple ay hindi pa nila na-se-sense kundi sa mga blackboard na mayroong nakalagay na a-for-apple).

sa panahon ng globalization, sa isang borderless world, at dispersal of resistance, pwede tayong maging agent ng social change nang hindi nagiging kaaway ng estado. wala na ring banta sa mga buhay ng mga progresibo sa tuwing sila'y nag-iispi. ngunit hindi it ang realidad ng ating henerasyon. hindi totoong lipas na ang binabandilang ideyolohiya ng nakaraan. prevailing pa rin naman anmg mga kundisyon sa lipunan ngunit sa ibang porma nga lang na may ilusyong ang mga bagay ay sites of struggle, without the guilt ika nga.

to actually acknowledge this borderless world is to justify if not legitimize the fact that we want to experience this borderless world without being labelled as reactionaries. hindi ko kine-claim na mulat ako or something. ang gusto ko lang i-point out na hindi lang ito ang katotohanan sa isang mundong tigmak ng kontradiksyon. hindi kasi ma-si-simplify ang nationalism sa pagbabalik lang ng kung anong pataba ang ibinigay ng bayang ito sa atin, kundi pa ano natin hinhawan ang landas nito para hindi na nito kailangan pang umasa sa mga investors o kung may bibili ba sa mga raw materials nito o tatanggap ba sa mga nawalan ng trabaho. Hindi rin ako nagmamalinis na hindi ako minsang nangarap ng isang malamig na taglagas sa bangketa ng new york. pero ito ang katotohanan.

Hindi ko masisi si Patricia Evangelista. Kahit ako, kung kaya kong makipagtagisan ng dila sa mga dayuhan at gusto kong manalo, sasabihin ko rin ang nasabi niya. Pero kung ang totoo ang sasabihin ko, malayo sa panalo ang masasabi ko (i-exclude na natin ang aesthetics kung paano ko siya i-verbalize).

just thinking aloud.

pasensya na sa mahaba-habang litanya. minsan lang ito. sulitin ko na.

Moving on
ipagpapaliban ko muna ang pet kong entry na xerox republic. gusto ko munang i-allot ang espasyong ito sa mga kaibigan ko.ayoko na nga ng pormal. stream of consciuosness na lang para madali.



We never thought we'll make it this far...

Naalala ko habang binabasa ng blog entry ni Hender ang mga gabing masasaraduhan na kami sa SM. Ako si Jenny, si JP at si Hender. pinapatay lang namin ang mga oras. kebs kung mapagalitan. As usual si JP ang unang nagyayang umuwi. Tapos sabay kaming magbu-bus pa Cubao.

Minsan nami-miss ko ang mga kabaliwan namin, ang pamimintas ni Hender, ang sarcasm ni JP ang kawalan ko ng pakialam sa katawan, ang hagikgik ni Jenny.

Natapos ang mga gabing iyon nang magsimula akong lumubog sa pakikisangkot sa mg isyung panlipunan. lalo pang hindi ako naksama sa kanila dahil may isang taon ko rin g binoykot ang SM para makiisa sa mga manggagawa. At sa mga panahong iyon, maraming kwentuhan ang naipon pero hanggang ngayon ay hindi pa naikukuwento sa isa't isa. Marami na ngan nagbago. Dahil marami nang dapat magbago.

Habang ang ilan ko pang mga kaibigan ay unti-unti na ring narerealize kung saan sila pupunta: si Ria ata mag-ti-teacher, si Jenny kakatok ng pinto, si Bea hanggang second sem pa, si Ablir kina-career ang pagkanta, si fadul at iba pa ay hindi ko na in alam ang plano sa buhay, si Leonard magsisilbi sa Cotabato, ako pinili kong pandayin ang sarili sa larangang alam ko.

Pero alam naman nilang hindi para sa an ito. At maraming salamat sa kanilang naniniwala pa rin. Nag-aalala (o feeling ko nag-aalala) para sa akin. Akong bahala. kakayanin ko 'to. At balang araw, manlilibre rin ako, kapag kaya ko na.

Para sa inyo, sa mga oras na hindi natin kayang pagsaluhan.

sabi ko sandali lang ako. pero di ko namalayang 11pm na. so ngayon, uuwi akong may apat na okey na classcards at hindi ko alam ang gagawin ko sa natitira ko pang mga papers. putcha. yun muna.

di ko alam ang gagawin ko bukas. sana may pang-enroll ako. happy birthday sa ate ko. ubos na ata ang pera ko. si ablir nag-boracay, sina chrome at mykel nasa baguio, ang ate ko magpu-puerto galera. at ako'y wala pa ring pag-i-internship-an. bahala na muna.

katatpos lang kumanta ni pader jeff buckley ng last goodbye at nilalambing naman ngayon ni pareng todd tundgren ang gabi with his original can we still be friends. binigyan pala ako ni karl ng ost ng vanilla sky. for that, in-allow ko siyang i-burn yung almost famous ost ko. hail nancy wilson and cameron crowe.

yun lang muna. wa akong sense ngayong gabi.

wala pa ring naayos. marami pa ring hindi tapos. parang maraming nagbago pero nanatiling walang pagbabago. isang taon na pala na lumilipas. marami na rin talagang nagbago.

panibagong responsibilidad, laban. hindi pa yata ako handa. pero ang karanasan naman pala ang maghahanda sa akin.

sa mga kaibigan na dumating at nagpaaalam: kina jill, menika, michelle, paolo, art, len. pag grumadweyt na ako kain tayo sa labas, libre ko. kahit sa likod lang.

kay jp: di pa natutuloy ang labas natin. kahit di na tayo madalas magkikita, at ma-e-evict na akyo sa second floor, alam kong pareho ang ating kinakapitan. padayon.
sa aking mga bourgeois friends: hender, ablir, bea, fadul, ria, jenny. gud lak sa mga trabaho.

pasensya na hindi ko alam kung paano sumulat sa isang blog.

wala namang pormula, kaya banat lang. at least dito, hindi ako maakusahang bias, well biased namn ang tao, at neutrality does not exist. sa isang naaagnas na lipunan, kailangan ang pumanig. inosente lang ang nagatataka.

huling linggo ng enero

Pinipigil ko na namang tumulo ang sipon ko.

Sa mga umagang tulad nito, salat sa ligo, salat sa kumot, naninilaw nang maong, nagrerebolusyong tiyan, hinihila ng grabedad ang lahat ng likido mula sa king mukha. hinahayan ko na namang slantahin ng alaala ang aking nakukulta nang utak. Ngunit sa kabilang panig ng mundong aking ginagalawan, hindi lang alaala ang nanalanta, at hindi lang luha ang pumapatak.

Message: OF HOBBITS AND ORCS IN MINDORO

(from the Southern Tagalog (ST) Exposure group, a
progressive multi-media advocacy outfit (yeah,
they work in film, print, and many more) based in
the ST region. - lisa)

(This is for the young man who invited me to the
movie Lord of the Rings and remarked “WHERE THE
HELL IS MINDORO?” when I invited him to a fact
finding mission in Mindoro Occidental
afterwards.)

Ask me where Mindoro is and I’ll easily point to
either the island in the map of the Philippines
or the huge territory that Mindoro now occupies
in my heart.

I am not a Mindoreńo. I was neither born nor
raised in Mindoro. But my involvement in the
human rights struggle has made me a self
proclaimed Mindoreńo.

I have regarded Mindoro Occidental to be
virtually an eden, a paradise of lush forests,
breathtaking beaches and golden rice fields whose
people have been miraculously spared from the
bloody fate of its heavily militarized eastern
half, Mindoro Oriental. For the last two years I
have witnessed how Mindoro Oriental suffered from
being bombarded by over eight AFP Batallions. The
island province quickly gained notoriety after
accumulating a long list of cases of unresolved
human rights violations that victimized mostly
civilians and local progressive leaders many of
whom I have known personally, deeply.

Today, nine months after the unprecedented
Naujan, Mindoro Oriental abduction and gruesome
twin murders of human rights workers Eden
Marcellana and Eddie Gumanoy, Ate Eden and Tatay
Eddie to many of us, by alleged military
soldiers, the rapid militarization is taking
place in Mindoro Occidental as well. A situation
that is quickly threatening the province to
become a paradise no more.

The scenario is not unlike the scene from your
Tolkien movie wherein a horde of evil orcs
mindlessly follow the shifting gaze of the Dark
lord Sauron. Imagine over two thousand military
soldiers crossing over to Mindoro Occidental from
Mindoro Oriental bringing with them their
howitzers, tanks, helicopters, navy ships. With
their big guns now trained at Mindoro Occidental
they have managed to blur the boundary between
the eden that was lost and the eden that was
spared.

Only this is not a movie playing in theaters near
you. It is the terribly real experience of the
nameless and faceless peasants residing in the
countrysides like the Mindoro Island. The
military claims to abide by the rules of
engagement as embodied in breakthrough documents
such as the Comprehensive Agreement on Respect
for Human Rights and International Humanitarian
Law forged between the government and the
National Democratic Front but in the actual
conduct of their operations they do not create
distinctions between combatants and civilians,
new people’s army members and legitimate human
rights workers. The stories of such victims
abound even in the articles in the inside pages
of this daily newspaper. Articles that you might
have inadvertently skipped when you proceeded to
oogle at the generous layout of full color photos
of flawless young things afforded to Tim Yap’s
Super! column and inspect the most recent outre
costume that the sea princess Tessa Prieto wore
to one of those spectacular Forbes parties.

However, to the ordinary Mindoreńos, life is not
a party but an unending cycle of struggle,
struggle and struggle. Mindoreńos wanted the
government to put an end to militarization in
Mindoro Oriental, they respond by militarizing
Mindoro Occidental as well; Mindoreńos demanded
the punishment of the suspected perpetrator Col.
Jovito Palparan jr, he is instead rewarded by
being promoted to deputy commander of the 2nd
Infantry division, the mother unit of his former
brigade then sent to head the Philippine mission
to Iraq.

It is the same story over and over again.
Peasants demanding for justice and bread are
answered with bombs and bullets instead.

My mother has tired of telling me to stop going
to Mindoro and has resigned to filling my back
pack with snacks for the long trip. My father
has accepted the fact and has opted to ensure
that I get to kiss the image of his beloved
Virgin Mary just before I leave. Every single
time that I leave my home for Mindoro and close
the door behind me is a difficult and teary
moment.

But then I remember Eden, how nine months ago she
clasped my hand tightly when armed men hiding
behind dark masks forcibly stopped the van that
our fact finding mission team was on and demanded
that Eden and Tatay Eddie get down. I remember
how the men blindfolded me and bound my hands. I
remember the feel of the cold nozzle of a .45
calibre gun at the back of my neck. I remember
how they told me that they decided to spare my
life and said that I should never go back to
Mindoro lest I wish to be killed. The following
day the lifeless bodies of Ate Eden and tatay
Eddie were found dumped in a shallow ditch.
Eden’s lovely face was mutilated, unrecognizable.

The Eden that was slain in Mindoro Oriental can
never be resurrected. But I vow to risk my life
to help protect the threatened Eden that still
exists in Mindoro Occidental. My reasons are
simple. Mindoreńos do not deserve the harsh hell
that these vicious orcs in boots have subjected
them to. Life for Mindoreńos should be ultimately
kinder, gentler.

So, to the young man who asked me where the hell
Mindoro is, I’ll be glad to do a humble Frodo and
show you the way there and back again.